Regel van twaalf voor het Kimstergat (situatie 6 juni 2012)
Het Kimstergat is 14 dm diep bij LAT (zo staat het immers in dieptestaat van de BaZ).
Vraag: hoe laat kan ik er op 6 juni 2012 overheen met een diepgang van 100cm.
Met de regel van twaalf rekenend:
- Het verval is 234 cm die dag: 1/12 is dus ongeveer 20 cm
- Het is om zeven uur LW (kwartier na Harlingen!) en dan staat er LAT+22 cm water.
- De diepte van het Kimstergat is 140 cm droogvallend bij LAT, dus het water moet er stijgen tot LAT+240 cm wil ik er overheen kunnen met 100 cm diepgang.
- De benodigde stijging is van 22 à 240 cm: dus ongeveer 220 cm.
- Dus 220 cm is 20 + 40 + 60 + 60 + ½ van 40 cm: dus vierenhalf volle uren
- We kunnen dus vierenhalf uur na 7:00 uur er overheen: dat is 11:30 uur.
QuickTide geeft aan dat met een diepgang van 100 cm de passagetijd ligt tussen 10:15 en 13:53 uur.
Vijf kwartier eerder? Klopt dat wel?
De berekening met de regel van twaalf is maar een benadering!
De regel van twaalf is maar een simpele vuistregel om snel uit-het-hoofd wat te zeggen over het tij. De golfvorm van het stijgen en dalen van het water loopt niet precies volgens die regel. Verder gaat de regel van twaalf uit van: 6 uur opkomend tij en 6 uur afgaand tij. En bij Harlingen is het 5:10 uur opkomend tij en 7:25 uur afgaand tij.
Dus in plaats van de berekende 4 uren na LW (gedeeld door 6:00 uur, maal 5:10 uur) zou het dus 3:27 uur na LW moeten zijn. Dat scheelt al zomaar een half uur!
Een berekening met de regel van twaalf is maar een benadering. Hoe meer aantal uren (bovenstaand voorbeeld: 4 uur) hoe groter de afwijking van de precieze berekening.
En daarbij is de diepte van “14 dm bij LAT” niet correct om de berekening t.o.v. de Harlingen mee uit te voeren. Dat moet 104 cm zijn (zie LAT-NAP): de oorspronkelijke loding van 3dm (dieptestaat van de Wadvaarders) minus het LAT-NAP verschil van 134 cm (of je leest het af uit QuickTide).
Een betere (én eenvoudigere) uitwerking met de Regel van Twaalf gaat als volgt
- Het verval is 234 cm: 1/12 is dus ongeveer 20 cm
- Het is om kwart over twaalf HW (kwartier na Harlingen!) en dan staat er LAT+246 cm water.
- De diepte van het Kimstergat is 104 cm droogvallend bij LAT, dus de waterdiepte is met HW: 142 cm
- Conclusie: met 100 cm diepgang kunnen we er goed over heen: we hebben een speling van 40 cm
- We kunnen er dus al overheen als het water nog 40 cm lager staat
- En 40 cm is 20 cm (eerste uur) + ½ van 40 (tweede uur): dus 1½ uur rond HW
- We kunnen er dus overheen: van 10:45 tot 13:45 uur
Het is aanmerkelijk dichter bij, maar nog steeds is dat niet wat QuickTide berekend. De oorzaak blijft dat de golfvorm van de stijging en daling niet precies de regel van twaalf volgt. Dus je mag al blij zijn dat het een beetje klopt.
Hoe rekent QuickTide dan?
QuickTide rekent met de oorspronkelijke diepteopgave van RWS: 30cm diep bij NAP (loding van 6 maart 2012).
Conclusie: met een diepgang van 100 cm kan je er over heen als het water tot NAP+70cm is gestegen.
QuickTide heeft een lijst in zich van 10-minuten waterstanden (in NAP!), zoals die door RWS is berekend. (zie: http://life.getij.nl).
Dus kijkt QuickTide in deze lijst van waterstanden in Harlingen:
06/06/2012 09:00 24 cm
06/06/2012 09:10 33 cm
06/06/2012 09:20 41 cm
06/06/2012 09:30 49 cm
06/06/2012 09:40 56 cm
06/06/2012 09:50 63 cm
06/06/2012 10:00 70 cm
06/06/2012 10:10 76 cm
06/06/2012 10:20 82 cm
06/06/2012 10:30 88 cm
06/06/2012 10:40 93 cm
06/06/2012 10:50 97 cm
06/06/2012 11:00 101 cm
Dus concludeert QuickTide: we kunnen er om 10:00 uur overheen. D.w.z. 15 minuten later, omdat het Kimstergat een kwartier later HW heeft dan Harlingen. Voor de eindtijd van de passage wordt hetzelfde procedé gevolgd.
Deze berekening verloopt zonder enige omrekening van NAP-LAT, geen afrondingen, geen interpretatiefouten. Helemaal: recht-toe recht-aan.
De enige bedenking die je nog zou kunnen hebben is de volgende. De vloedgolf loopt omhoog tegen het wantij op. De verwachting is dat het water op het Kimstergat dus ietsje hoger komt dan in Harlingen. De passage zou dus ook iets eerder kunnen dan berekend is op basis van de Harlingen-gegevens. Maar hiermee komen we echt aan de grenzen van de nauwkeurigheid van het model.
En de praktijk is toch vaak weer wat anders. Soms komt het water wat eerder, soms wat later. Zelfs het werken met de 10-minuten standen blijft maar een schatting.